İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan Yeni Yılda Rusya’ya Gidecek
İran’ın seçilmiş Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, yeni yılda Rusya’ya bir ziyaret gerçekleştirecek. İran’ın Moskova Büyükelçisi Kazım Celali, Pezeşkiyan’ın Rusya’ya yapmayı planladığı ziyarete ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Tahran ve Moskova arasında kapsamlı bir işbirliği anlaşması imzalanmasına yönelik hazırlıkların yapıldığına dikkat çeken Celali, “Bu ziyaret sırasında iki ülke arasındaki işbirliği anlaşmasını Pezeşkiyan ve Vladimir Putin imzalayacak” dedi.
Celali, ziyaretin 17 Ocak 2025 tarihinde gerçekleşeceğini belirtti. Suriye’deki Baas rejiminin devrilmesinin ardından, iki ülkenin liderleri ilk kez bir araya gelecek.
Ziyaret tarihinin ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın göreve başlayacağı 20 Ocak’tan önce gerçekleşecek olması da dikkat çekici.
İran’da temmuz ayında gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçiminde reformcu aday Pezeşkiyan’ın kazanmasının ardından, Rusya’nın İran ile kapsamlı işbirliği anlaşmasını imzalamayacağı yönünde çıkan haberlerin medyada yer aldığı biliniyordu.
Ekim ayında Rusya Federasyonu’na bağlı Tataristan Cumhuriyeti’nin başkenti Kazan’da gerçekleşen BRICS Liderler Zirvesi’nde iki ülkenin liderleri bir araya gelmiş ve Putin, söz konusu anlaşmaya ilişkin açıklamalarda bulunmuştu.
Putin, Pezeşkiyan ile yaptığı görüşmede “Yakında Rusya ile İran arasında kapsamlı stratejik ortaklık anlaşmasını imzalayabileceğiz. Bu belgeyi ve diğer önemli belgeleri imzalamak için ülkemize ayrı bir ziyaret yapma davetimizi kabul ettiğiniz için minnettarız.” ifadelerini kullanmıştı.
İran ile Rusya arasındaki ticaret hacmi 2024 yılının ilk 9 ayında 3.3 milyar dolar olarak açıklanmıştı.
İran ile Rusya’nın Ticari ve Askeri İlişkileri
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik askeri operasyonlarının başlamasının ardından, Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ve batı ülkeleriyle artan gerilim ile birlikte, nükleer çalışmalar nedeniyle İran’a uygulanan yaptırımların artması, Tahran ile Moskova arasında yakınlaşmayı beraberinde getirdi.
İran’ın Rusya’ya sattığı silahlı insansız hava araçlarıyla ilgili çıkan haberler ve ABD ile Avrupalı yetkililerin açıklamaları üzerine, İran önceleri bu iddiaları reddetmiş ancak daha sonra resmi açıklamalarda Ukrayna savaşı öncesinde bu silahların Moskova’ya satıldığı, savaşta kullanılmak üzere verilmediği belirtilmişti.
İki ülke arasında uçak ve helikopter modernizasyonu, füze imalatı ve farklı silahların alınıp satılmasına ilişkin anlaşmalar bulunmaktadur. Bu tür anlaşmalar çoğunlukla resmi açıklamalarda ya da sahada görülmektedir.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ekim ayında yaptığı bir açıklamada, Moskova ve Tahran’ın savunma alanında daha yakın işbirliğini içeren bir anlaşma imzalamayı hedeflediklerini belirtmişti. Bu açıklama, mevcut anlaşmaların daha da geliştirilmesi anlamına geliyordu.
İran medyasında, iki ülke arasında ekonomik ve ticari anlamda çeşitli alanlardaki görüşmelerin hızlandığına dair haberler yer aldı. Buşehr Nükleer Santrali’nin yeni projeleri için hazırlıkların sürdüğü ve Hürmüzgan eyaletindeki Sirik Termik Santralinde de benzer çalışmaların yapıldığı belirtildi.
Rus Gazprom şirketi ile imzalanan 40 milyar dolarlık anlaşma, enerji sahalarının geliştirilmesini öngören anlaşmalar, doğalgaz takasına ilişkin anlaşmalar, sıvılaştırılmış doğal gaz projeleri, gaz ihraç boru hatlarının inşaatı gibi birçok konu, iki ülkenin ilişkilerinde önemli adımlar olarak değerlendirilmektedir.
İran, bu adımları ve üzerinde konuşulan projeleri yabancı sermaye ihtiyacını ve enerji sektöründeki eksiklikleri kısmen de olsa gidermek için bir fırsat olarak görmektedir.
Son haftalarda, İran’da yaşanan enerji tedarik sıkıntısı ve elektrik kesintileri, Tahran hükümetinin Rusya ile yapacağı anlaşmalara olan ihtiyacı gösteriyor.
Ukrayna savaşı sonrası farklı pazarlara açılan lojistik hatlarının kesilmesi, Rusya ile İran arasındaki yakınlaşmayı teşvik eden faktörlerden biridir. Ayrıca Hindistan’ı ve Körfez ülkelerini İran üzerinden Rusya’ya bağlayacak olan “Kuzey-Güney” uluslararası ulaşım koridoru ile ilgili projeler de devam etmektedir.
Rusya, BRICS ve Şanghay İşbirliği Örgütü üyeliği sürecinde İran’a destek vermişti. Asya Ekonomik Birliği ile İran arasında serbest ticaret anlaşmasının da 2025 yılında gerçekleşeceği açıklanmıştı.
Tahran ve Moskova, 2011 yılında başlayan Suriye’deki iç savaş süresince Beşşar Esed yönetimindeki Baas rejimi ile yakın işbirliği içerisindeydi. Rejimin devrilmesinin ardından, İran güçlerini Suriye’den çektiğini açıklayan İran ve Rusya liderleri ilk kez bir araya gelecek.
